16 Kişilik Tipi (Myers-Briggs-MBTI)
Psikiyatr Carl G. Jung'un ortaya attığı kişilik/karakter analizlerinden yola çıkılarak, Katharina Cook Briggs ve Isabel Myers tarafından geliştirilen kavramsal bir teoridir.
Psikolojik tipler sekiz fonksiyon içinden (Ne, Se, Ni, Si, Fe, Te, Fi, Ti) belli bir sırayla dört tanesinin dizilimi ile belirlenir.
Bu sekiz fonksiyonun dört tanesi dışadönük (extroverted) fonksiyon, diğer dört tanesi ise içedönük (introverted) fonksiyondur.
Jung'a göre içedönük fonksiyonlar her zaman subjektif, dışadönük olanlar ise objektiftir.
Eğer EXXX iseniz fonksiyon diziliminiz Xe-Xi-Xe-Xi şeklinde olmalıdır. Aynı şekilde eğer IXXX iseniz fonksiyon diziliminiz Xi-Xe-Xi-Xe şeklinde olmalıdır.
Belli bir sıraya göre dizilen bu fonksiyonlarınızın isimlendirilmesi şu şekildedir;
Birincil fonksiyon 'Dominant'
İkincil fonksiyon 'Aux'
Üçüncül fonksiyon 'Tert'
Dördüncül fonksiyon 'Inferior'
-Birincil fonksiyonumuz yani dominant fonksiyonu en baskın kullandığımız fonksiyondur. Kişi zorunlu bir durum olmadıkça bu fonksiyonu kullanır
-İkincil fonksiyonumuz yani Aux fonksiyonu genelde dominant fonksiyonumuza yardımcı olarak kullanılır. Kişi dominant fonksiyonunun kullanımını şekillendirmek için bu fonksiyonu kullanır.
-Üçüncül fonksiyonumuz yani Tert fonksiyonu Aux fonksiyonunun yeterli olmadığı ya da doğru kullanılamadığı zamanlarda kullanılan fonksiyondur. Kişi zorunda kalmadığı sürece Tert fonksiyonunu kullanmaz fakat kullanacağı zaman iyi kullanır yani fonksiyonu nasıl kullanacağını iyi bilir.
-Dördüncül fonksiyonumuz yani Inferior fonksiyonu ise kullanamadığımız, berbat kullandığımız bir fonksiyondur. Kişi bu fonksiyonu kullanamadığı için ya da berbat kullandığı için eksikliğini çeker.
BİLİŞSEL FONKSİYONLAR (COGNITIVE FUNCTIONS)
Dışadönük Algı (Se)
İçedönük Algı (Si)
Dışadönük Önsezi (Ne)
İçedönük Önsezi (Ni)
Dışadönük Düşünme (Te)
İçedönük Düşünme (Ti)
Dışadönük Hissetme (Fe)
İçe dönük Hissetme (Fi)
KARŞIT FONKSİYONLAR
Fi / Te
Fe / Ti
Se / Ni
Ne / Si
- Fonksiyonlar dizilirken birincil ve dördüncül fonksiyon; ikincil ve üçüncül fonksiyon birbirlerine zıt olmalıdır.
Örnek;
INTP'in sıralaması Ti / Ne / Si / Fe şeklindedir. Birincil fonksiyon yani Ti, dördüncül fonksiyon yani Fe fonksiyonuna zıt iken; ikincil fonksiyon olan Ne, üçüncül fonksiyon olan Si fonksiyonuna zıttır.
-----------------------------------------------------------------------------------
Dışadönük Algı - Extroverted Sensing (Se)
Bu fonksiyon diğer fonksiyonlara göre ana en çok odaklanabilen fonksiyon olarak bilinir. Enerjik kişilerdir. Aynı zamanda oldukça umursamaz ve spontane olabilirler. Genellikle bu fonksiyonu kullanan kişilere dışarıdan bakıldığında özgüvenli davrandıklarını gözlemlenir. Bunun nedeni Se kullanıcılarının dışarıya karşı özgüvenli oldukları hissiyatını yerleştirmeyi sevmelerinden kaynaklıdır. Ne olduklarının veya istediklerinin farkında olan kişilerdir. Dolayısıyla görünüşlerine önem verirler. Görünüş derken kastettiğim tek şey giyim değil, giyimlerine de önem verirler tabii ki ama davranışlarına, nasıl yürüdüklerine, yedikleri yemeklere vs önem veren kişilerdir. Kendilerince estetiklerdir. (Bence de öyleler :)) Se kullanan kişiler soyut düşünmekten hoşlanmazlar. Olayları analiz etmeyi, gizli anlamları bulmaya çalışmayı sevmezler. O olay görünürde nasıl anlaşılıyorsa o şekilde anlarlar. Çevrelerinden gelen bilgileri olduğu gibi kabul etme eğilimde olan insanlardır.
İçedönük Algı - Introverted Sensing (Si)
Bu fonksiyonu kullanan birisinin hafızası kuvvetlidir. Genellikle detaycılardır ve bilgiyi saklama eğilimdedirler. Olayları geçmiş tecrübelerle karşılaştırarak sonuca ulaşmaya çalışırlar. Planlı ve organize kişilerdir. Her an her olaya hazır olabilmek isterler. Geleneğe önem verirler ve saygı duyarlar. En doğru ve mantıklı çözümün - yöntemin daha önce denenmiş çözüm - yöntem olduğuna inanırlar. Tecrübeye çok önem verirler. (Özellikle kendi edindikleri tecrübelere.) Geçmişte yaşanan bir olayın tekrardan yaşanacağına inanırlar ve buna göre davranırlar. Geçmişte yaşadıkları olaylar ile şimdiki olaylar arasında uzun soluklu bağlantılar kurduklarından dolayı aynı hatayı iki kez çok nadiren yaparlar. Dikkatli kişilerdir.
Dışadönük Önsezi - Extroverted Intuition (Ne)
Sezgisel bir fonksiyondur. Bu fonksiyonu kullanan kişi yaratıcıdır. Sürekli yeni olasılıklar yaratır, hayal gücü geniştir. Ne kullanıcıları her zaman geleceğe ve büyük resme odaklanır. Girişimci bir ruha sahiplerdir. Soyut düşünmeyi severler hatta soyut düşünceleri çevresel bağlantılar üzerinden öne çıkarırlar. Hızlı kararlar aldıklarından dolayı sorumsuzca hareket edebilirler. Ne kullanıcıları her olayı her açıdan görebildiği için çelişki durumlara fazlasıyla düşebilir. Yargılayıcı tipler değillerdir sadece aldıkları kararlara ve sonuçlarına hızlı varmak isterler. Ne oluyor diye değil neler olabilir diye sorarlar. Bağımsız insanlardır onlara vaad edilen şablonu uygulamaya koymaktan hoşlanmazlar. Bu fonksiyonu kullanan kişilerin motivasyonları yeni olasılıklardır. Tek bir fikir üzerinde düşünme konusunda oldukça başarısızlardır. Risk almayı severler. Başarısızlıktan korkmazlar. Karamsar davranmaktan hoşlanmazlar. Hatalarından ders çıkarmaktan hoşlanırlar. Hata yaptıklarını düşündükleri zaman bunu öğretici bir ortam olarak değerlendirip moral bozmazlar. Her zaman farklı bir olasılık düşünüp çıkış yolu bulmayı severler.
İçedönük Önsezi - Introverted Intuition (Ni)
Fonksiyonların en kafa karıştırıcı olanıdır. Ni kullanıcıları toplumun nadir kısmını oluşturur. Tümevarım kullanır. Soyut düşünmeyi sever ve geleceğe odaklıdır. Gelecekte olacak bir durumu rahatlıkla öngörebilir ve genellikle öngörüleri doğru çıkar. Herhangi bir konu hakkında gereğinden fazla düşünür ve anlam ararlar. Geçmiş, gelecek ve şu an arasında bağlantı kurmaya çalışır. Si fonksiyonu gibi olayların sadece sonucuna bakarak kendi aklında kategorize etmek yerine o olayın sonucunun neden o sonuç olduğunu araştırır. Yani kısaca sonuca ulaştıran o bir takım olayları araştırır. Bu yaptığı ise karmaşık durumlardan onu kurtarabilir. Etkili çözümler üretmesine yardımcı olur. Ni kullanıcılarına göre gerçek veriler önemsizdir, soyut veriler onlara daha çok yardımcı olur. (Dominant Ni kullanan bir arkadaşım hep hatırlatır bunu bana...) Bu fonksiyonu kullanan insanlar fazla odaklanmış veya gergin gözükebilir.
Dışadönük Düşünme - Extroverted Thinking (Te)
Te fonksiyonu baştan aşağı tümevarımsal mantıktır. Fikirleri kafasında organize etmekten hoşlanır. Aynı şekilde dış dünyadaki düzeni de önemser. Her şeyi sistemleştirmeye çalışır. Verimli olmak onlar için fazlasıyla önemli bir diğer konudur. Bundan dolayı ise onlar için verimli olmayacak şeyler onlar için önemsizdir ve ortadan kaldırmak isterler. Açıksözlü kişilerdir. Çok üretkendirler. Sürekli bir şey ile meşgul olurlar. Kafaları hep doludur ve bundan zevk alırlar. Sonuç odaklı bir fonksiyondur. Hızlı ama etkili sonuç almak isterler. Çevrelerindeki herkesi kendilerine göre en verimli ve en mantıklı sonuca yönlendirmeye çalışırlar. Fazla otoriter gözükebilirler. Fizik, kimya gibi fen bilimlerine yönelebilirler. Oldukça düz insanlardır. Griyi sevmezler, çevcresinde olan biten her şeyi ellerinden geldiği sürece siyah ya da beyaz yapmak isterler. Belirsizlikten hoşlanmazlar. Bilgi onları mutlu edebilir.
İçedönük Düşünme - Introverted Thinking (Ti)
Ti fonksiyonu ise baştan aşağı tümdengelimsel mantıktır. Bir şeyi analiz etmekte, kategorize etmekte iyilerdir. Bilgi toplama fonksiyonu olarak geçer. Çevrelerinde olan çatışmaları, hataları, yanlışları hızlı bir şekilde bulurlar ve bunları düzeltmek isterler. Bir şeylerin köküne inmeyi severler. Bir şeyin nasıl çalıştığını merak eder ve anlamak isterler. Bu onlara zevk verir. Hatalara karşı oldukça objektif ve mantıkçılardır. Bilgi odaklı bir fonksiyondur fakat bunu yaparken fazla odaklı ve içine kapanık olurlar. Ancak isterlerse ve rahat hissederlersre size kendilerini açarlar. Bir olay kendi mantıklarına uymuyor ise o olayı kabullenmeleri zaman alabilir. Ti kullanan kişiler bir şeyin bütün olarak nasıl olduğunu görmek için o şeyi parçalara ayırır. Kısa yollar bulmayı severler. Daha az efor harcayacakları yollar ararlar. Bir şeyler hakkında düşünmeyi, teori üretmeyi severler. Bunu yaparken güncel düşüncelerini eskilerle kıyaslayabilirler. Cümlelerinin hatasız ve tutarlı olması bu fonksiyonu kullanan kişiler için fazlasıyla önemlidir. Öğrendikleri bilgiden emin olmadıkça başkalarıyla paylaşmaktan kaçınabilirler.
Dışadönük Hissetme - Extroverted Feeling (Fe)
Bu fonksiyonu kullanan kişiler sosyal uyuma önem verir eğer ortam uyumsuz ise uyumun sağlanmasını kendilerine görev edinirler. Sosyal normları sürdürmek ve barışı sağlamak gibi istekleri vardır. Bencil değillerdir. Başkalarının duygularını çok önemseyebilirler. İnsanları rahat ve iyi hissettirmek isterler. Eğer bir karar vermek durumunda kalırlarsa bu kararın çevreleri için en iyi karar olduğunu bilmek isterler. Kendi değerlerine çok önem verirler. Kendi değerleri ile uyuşmayan birisine karşı oldukça önyargılı olabilirler. Sosyal etkileşimi severler. Karşılarındaki insan rahat ve güvende hissediyorsa Fe kullanan kişilerde bu şekilde hisseder.
İçedönük Hissetme - Introverted Feeling (Fi)
Bu fonksiyonu kullanan kişiler için kişisel değerler daha önemlidir. Bundan dolayı ise kendi değerlerini başkalarıyla paylaşma konusunda isteksiz olabilirler. Toplum kurallarına bağlı olmayan kişilerdir. Genellikle Fe kullanan kişiler ile anlaşamazlar. (Çok belli değil mi zaten :)) Kendi duygularını iyi anlarlar, duygularıyla iç içe kişilerdir. Fe kullananların aksine bencil olabilirler. Dışarıya duygularını göstermekten çekinirler. Empati kurmakta zorlanabilirler. Herhangi bir olayı kendileri yaşamadıysa yaşayan kişiye empati kurmak onlar için güç olabilir. Kendi iç dünyalarını korumak isterler ama aynı zamanda insanların onları anlamasını da isteyebilirler. İnsanları dinleme konusunda iyidirler.
16 KİŞİLİK TİPİNİN BİLİŞSEL FONKSİYONLARI
ENTP: Ne - Ti - Fe - Si
INTP: Ti - Ne - Si - Fe
ENTJ: Te - Ni - Se - Fi
INTJ: Ni - Te - Fi - Se
ESTP: Se - Ti - Fe - Ni
ISTP: Ti - Se - Ni - Fe
ESTJ: Te - Si - Ne- Fİ
ISTJ: Si - Te - Fİ - Ne
ENFP: Ne - Fi - Te - Si
INFP: Fi - Ne - Si - Te
ENFJ: Fe - Ni - Se - Ti
INFJ: Ni - Fe - Ti - Se
ESFP: Se - Fi - Te - Ni
ISFP: Fi - Se - Ni - Te
ESFJ: Fe - Si - Ne - Ti
ISFJ: Si - Fe - Ti - Ne
Unutmayın ki bu fonksiyonları kendiniz seçemeyeceğiniz gibi isteğinize göre değiştiremezsiniz de. Kendinizi değiştirip ait olmadığınız bir fonksiyonu baskın olarak kullanmaya çalışmak sizin kendinizi çözmenizi daha da zorlaştırır ve işe yaramadığı gibi sizi daha da karmaşık bir duruma sürükler. Her insan farklıdır ve her fonksiyonun kendine göre olumlu - olumsuz yanları vardır. Her biri birbirinden farklı olmakla beraber değerlidir de. Siz, siz olduğunuz için anlam kazanıyorsunuz.
